W siedzibie Instytutu Północnego jest do kupienia nowa pozycja wydawnicza Instytutu. „W cieniu bezprawia. Bezpieczeństwo i porządek publiczny w Olsztynie i w powiecie olsztyńskim w lata 1945-1946. Wybór dokumentów.” Dokumenty wybrał i opracował Robert Syrwid.

Cena 45 zł.

Tematem przewodnim, w zasadzie wszystkich opracowanych i przygotowanych do druku w tej publikacji źródeł, był zamiar ukazania specyficznych i szczególnych warunków w okresie bezpośrednio powojennym, panujących w Olsztynie i okalającym go powiecie. W tamtej sytuacji regionu, będącego częścią ziem przyłączonych, powrót do „normalności” okazał się dużo trudniejszy niż na ziemiach dawnych. Nadal widoczni tu byli żołnierze radzieccy. Jednocześnie, powoli zaczynał się proces przejmowania pełni władzy przez siły skupione wokół Polskiej Partii Robotniczej, wbrew pozorom, wcale powszechnie nie współpracującej w przyjaźni z Rosjanami. Normalizacji nie sprzyjała powojenna demoralizacja części społeczeństwa, obejmująca też w jakimś stopniu polskich żołnierzy pojawiających się w Okręgu Mazurskim, choć przede wszystkim funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej.

Także szabrownicy z ościennych terenów, rabując tutejsze domostwa, nieraz dopuszczali się aktów przemocy. Zatem właśnie brak bezpieczeństwa, terror i panujące nieraz bezprawie, dosięgające zwłaszcza ludności autochtonicznej, choć i polskich osadników, stanowią nieodłączny element zebranych przez Roberta Syrwida dokumentów.

Opracowane materiały źródłowe znakomicie pokazują przy tym pewną tymczasowości działań, odnoszącą się zarówno do życia społeczno-politycznego, jak i ówczesnej codzienności.

dr hab. Ryszard Tomkiewicz – fragment recenzji.